Bir balığın beyin hücrelerince yönetilen mekanik bir gövde,"cyborg" ların bilimkurgu fantezisi olmaktan çıkıp gerçeklik kazanması yolunda önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.Şimdilik ilkel bazı işlevler görebilen yarıcanlı robot,ileride kendi beynimizle yönetebileceğimiz protezler için umut veriyor. Amerikalı ve İtalyan araştırmacılarca geliştirilen araçta mekanik gövdeye yerleştirilen ışık algılayıcıları,verileri balık beynine iletiyor ve beyin dokusu da bu bilgileri komut sinyallerine dönüştürerek motorların, uyarılar doğrultusunda aracı yönlendirmesini sağlıyor. Aslında robot,Petromyzon marinus adlı,yılan balığına benzer ilkel bir omurgalıdan birkaç nöron "ödünç almış". Bunlarla,basit ışık uyarılarına karşı "karmaşık"nitelikte davranış tepkile rinde bulunabiliyor. Yarıcanlı robotu geliştiren ABD ’nin Northwestern ve İllinois Üniversiteleriyle, İtalya ’nın Cenova üniversitesinden bilim adamları,aracı "yapay bir hayvan"olarak nitelendiriyorlar.Ekip,yılanbalığının beyin kökünü ve omuriliğinin bir bölümünü çıkartarak bol oksijenli,soğutulmuş bir tuzlu eriyik içinde korumuş. Araştırmacılar daha sonra Müller hücreleri denen olağanüstü büyüklükteki birkaç hücrenin yerini belirlemişler.Bunlar,motor hücrelere giden algılama sinyalleriyle komutları birleştirip balığın ışığa karşı konum almasına yardımcı oluyor. Northwestern Üniversitesi ’nden Ferdinando Mussa-Ivaldi ve ekip arkadaşları,Müller hücrelerini,normal koşullarda algılayacakları uyarıların benzerlerini sağlayan elektrotlara bağlamışlar.Başka elektrotlarla da nöron çıktılarını ileten aksonlar izlenmiş.Beyin dokusu,robotun üzerine yerleştirilmeyip,içinde tutulduğu özel eriyikten düzeneğe tellerle bağlanmış. Deneyde kullanılan robot,"Khepera" adıyla piyasada satılan bir düzenek, aslında bir yılan balığından çok,daire biçimli baskı devreleriyle tekerleki bir bisküviye benziyor.Robota değişik ışık uyarıları verildiğinde,canlı beyni ışığıizlemek,ışıktan kaçınmak ve bir daire çizmek gibi karmaşık komutlar oluşturup uygulatıyor. Mussa-Ivaldi, nöronların yapay makinelerle nasıl iletişim kurduklarının belirlenmesiyle özürlülere kendi beyinleriyle yönetebilecekleri protez bacaklar ya da benzeri aygıtlar takılabileceğini söylüyor. Ekipte yer alan Cenova Üniversitesi araştırmacılarından Vittorio Sanguinetti,çalışmanın ayrıca beynin öğrenme süreciyle belleğin nasıl iş gördüğü konularına da ışık tutacağı görüşünde.İngiltere ’nin Reading Üniversitesi ’nden sibernetik uzmanı Kevin Warwick daha da iddialı:Birgün bedeni ölen bir insanın beyni bir robota transfer edilebilecek.Warwick,güç olmakla birlikte,insanın tüm beyin fonksiyonlarının bir robota yüklenmesini olanaksız görmüyor.Şimdilik daha gerçekçi bir hedefse,cep telefonları ve benzeri elektronik araçların doğrudan beyinle ilintilendirilmesi.
Kaynak:Bilim ve Teknik Dergisi