|
* Sıcaklık farkı, yağışlar ve rüzgârlar yeryüzü şekillerinin oluşumunda etkili olaylardır.
* Rüzgârlar: Rüzgârlar bir yandan kil, kum ve toz gibi parçacıkları havada taşırken bir yandan da daha büyük kaya parçalarının birkaç santimetre hareket ettirerek yeryüzü şekillerini değiştirmektedir. Çöllerde ve deniz kıyılarında rüzgâr tarafından taşınan kum; kayaların ve çalılıkların etrafında birikip gelişmeye devam ederek zamanla kumulları oluşturmaktadır.
* Sıcaklık: Gündüzleri sıcaklığın etkisiyle genleşen kayalar, geceleri havanın soğumasıyla büzülür. Bu durumun sürekli
tekrarlanması ile kayalarda parçalanmalar ve çatlamalar meydana gelir. Yarı nemli bölgelerde bu çatlaklara dolan yağmur suları donarak parçalanmayı hızlandırır. Rüzgârla gelen parçacıklar geniş kayalara çarpınca zımpara etkisi yaparak kayaların yüzeyini bazen törpüleyip parlatırken bazen de parçalanmasına sebep olur. Rüzgârlar, sürati azaldığında taşıdığı parçacıkları ve kumu bir yerlerde bırakır.
İklim ve Hava Olayları
İklim: geniş bölgelerde uzun zaman diliminde gerçekleşen hava olaylarının ortalamasıdır. Dünya`da Birbirinden farklı bir çok iklim bulunmaktadır. Dünya‘nın oluşumundan bu yana iklimler aynı kalmamış zamanla değişimlere uğramıştır. Milyonlarca yıl önce belki de birçok bölge levha hareketleri nedeniyle farklı yerlerdeydi ve farklı iklim özelliklerine sahipti. Günümüzde de Dünya`daki ortalama sıcaklık giderek artmaktadır. Küresel ısınma olarak adlandırılan bu değişimin sera gazı miktarının artışından kaynaklandığını düşünen bilim insanları, sıcaklık artışının devam etmesi halinde, bu durumun kalıcı iklim değişikliklerine neden olacağını söylemektedirler
|
İklim ve Hava Olayları Arasındaki Fark |
|
İklim |
Hava Olayları |
|
Geniş bölgelerde ve çok uzun zaman içinde aynı
kalan ortalama hava şartlarıdır. Örneğin, Ankara`da
yazlar genel olarak açık, az bulutlu, sıcak ve hafif
rüzgarlı geçer. Buna göre Ankara`nın yaz mevsimi için
iklim özelliği "Ankara yazın sıcak ve kuraktır" şeklinde
tanımlanır.
|
Belirli bir yerde ve kısa bir süre içinde(günlük, haftahk vs.) etkili olan hava şartlarıdır. Örneğin, Ankara`da bir yaz gününde sabah hava açık ve sakin iken öğle saatlerinde hava birden bulutlanabilir ve öğleden sonra bir yağış
görülebilir. Fakat bu durum Ankara`da yaz boyunca görülen bir olay değildir. Günlük bir hava durumudur. |
|
İklimi meydana getiren meteorolojik etkenlerin analizi
ile uğraşan bilim dalma "klimatoloji (iklim bilim)"
denir. Bu bilim dalı meteorolojinin yaptığı gözlemleri
canlı yaşamı açısından inceleyerek açıklamaya çalışır.
Yeryüzünde görülen başlıca iklim tiplerini, oluşum nedenlerini, özelliklerini ve insan yaşamı üzerine etkilerini inceler. |
Atmosfer içinde oluşan sıcaklık değişmelerini ve buna bağlı olarak oluşan hava olaylarını inceleyerek hava tahminleri yapan bilim dalına "meteoroloji" denir. Meteoroloji, atmosferde meydana gelen hava olaylarının oluşumunu, gelişimini ve değişimini nedenleri ile inceler. Bu olayların canlılar ve dünya açısından doğuracağı
sonuçları araştırır. |
|
Klimatoloji ile uğraşan bilim insanlarına "iklim bilimci"
denir. |
Meteoroloji bilimi ile uğraşan uzmanlara
"meteorolog" denir. |
|
En az 30 – 35 yıllık hava durumuna ait ortalama veriler ile belirlenir |
Günün 07.00, 14.00 ve 21.00 olmak üzere farklı saatlerinde yapılan günlük gözlemlerle belirlenir. |
* İklim ve hava olayları birbirini yakından ilgilendiren olaylardır. Kara-deniz, deniz-buz, deniz-hava etkileşimleri;
volkanik gazlar, insan faaliyetleri, arazi kullanımı, Güneş`ten gelen ve yansıyan ışınlar gibi etkenler iklimin temel
elemanlarıdır. Bu elemanların atmosfer üzerinde; uzun süreler sonunda oluşan etkileri Dünya`daki iklim tiplerini meydana
getirirken kısa süreler (günlük, haftalık vs.) sonunda oluşan etkileri de hava olaylarını meydana getirir.
* İnsanlar eskiden beri hayvan davranışlarına bakarak hava durumu tahminleri yapmışlardır. ( yağmur yağmadan hemen önce tarla farelerinin yuvalardan dışarıya çıktığı, köstebeklerin yuvalarına bir girip- bir çıktıklarını, kurtların acı acı uludukları, keçilerin ve koçların boynuzlarını sağa sola vurdukları söylenmektedir.) Bu durum hala devam etse de meteoroloji uzmanları artık çok ileri teknolojiler kullanmaktadır. Dünya yörüngesine yerleştirilen meteoroloji uyduları atmosferdeki hava hareketlerini gözlemlemektedir. Deniz meteorolojisi, rüzgârın yönünü ve hızını, denizdeki görüş uzaklığını, bulutluluk miktarını gözlemler.
* Havanın nasıl olacağını bilmek özellikle pilotlar, kaptanlar, balıkçılar ve çiftçiler için oldukça önemlidir. Uzun
yola çıkacak sürücüler de yolların durumunu öğrenmek için hava durumunu takip ederek meteorologların görüş ve önerilerini dikkate alırlar. Bu nedenle doğru hava tahminleri, insanları kötü hava şartlarına karşı uyarır. Böylece can ve mal kaybı önlenebilir.
Hazırlayan: Kübra Baş |
|
Bu konu 41872 kez okundu |
|
Bu konuyu Site Admini Ekledi |
