Isı Maddeleri Etkiler
Isının Maddeler Üzerindeki Etkileri
1) Isınma
2) Soğuma
3) Genleşme
4) Büzüşme
Genleşme: Genişleme anlamından gelir. Sıcaklığı artırılan bir cismin
uzunluk ya da hacminin değişmesi olayıdır.
Katılarda Genleşme:
 
Birbirine perçinlenmiş metal
levhalar.
Alüminyum ve çelik levhalar ısıtıldığında alüminyum, çelikten daha çok genleşir.
Soğuğun etkisiyle alüminyum, çelikten daha az genleşir.
Özdeş bakır ve demir teller
Özdeş teller ısı etkisiyle farklı miktarlarda genleşir.
Katı maddeler ısı alarak erirler.
Sıvı maddeler ısı vererek donarlar.
Buzlar ısı alınca sıvı hale geçer.
Sıvılarda Genleşme:
Eşit miktardaki farklı sıvılar
Farklı sıvılar, ısı etkisiyle farklı miktarlarla genleşir.
Sıvı haldeki bir maddenin ısı alarak gaz haline geçer.
Gaz halindeki bir maddenin ısı vererek sıvı hale geçer.
Gazlarda Genleşme:
• Gazların ısı etkisiyle genleşmeleri sıvı ve katılara göre daha fazla ve daha
kolaydır.
Sonuç olarak;
• Isınan hava genleşir.
Büzülme :
Maddeler soğutulduğunda hacmi küçülür ve bu olaya büzülme denir. Kısaca,
genleşme ve büzülme birbirinin tersidir.
Katılar, sıvılara göre daha az büzülür. Gazlar ise hem katılardan hem de
sıvılardan daha fazla büzülür.
Genleşme Ve Büzülmenin Olumsuz Etkileri
Katı cisimler ısıtılır ve aniden soğutulursa çatlayıp kırılabilir.
Metal ve metalden yapılmış cisimler, ısı aldıklarında genleşir. Böyle cisimler,
genleşmek için uygun yer bulamazsa eğilip bükülür, kırılır.
Genleşme oranı dikkate alınmadan çekilmiş elektrik ve telefon tellerinden kışın
kopmalar,yazın sarkmalar görülür.
Demir yolu rayları, ısının etkisi düşünülmeden döşenirse eğilip bükülür ve
kazalara neden olur.
Genleşme Ve Büzülmenin Olumlu Etkileri
• Sıcaklığı ölçmek için kullandığımız termometreler, sıvıların genleşmesinden
yararlanılarak yapılmıştır.
• Genleşme oranı farklı iki metalin kullanıldığı metal çiftlerinden yararlanarak
termostat yapılır. Termostat, buzdolabının istenilen sıcaklıkta kalmasını
sağlar.
• Elektrikli fırınlarda, ütülerde sıcaklığı; kalorifer kazanlarında suyun
sıcaklığını istenilen düzeyde tutmak için de termostat kullanılır.
• Kapağı sıkışmış şişe ve kavanozlar, maddelerin genleşmesinden yararlanılarak
kolayca açılabilir.
|
