Doğada bulunan maddeler göründüğü gibi bütünsel yapıda değildir. Doğada bulunan bütün maddeler kendisinden daha küçük gözle görülemeyen taneciklerin bir araya gelmesiyle oluşur ve bu taneciklerin arasında boşluk bulunur. Maddedeki tanecikler arasında bulunan boşluk miktarı maddenin haline göre değişir.
Isı enerjisi sayesinde maddeyi oluşturan tanecikler arasındaki boşluğun artmasına genleşme, tanecikler arasındaki boşluğun azalmasına büzülme denir. Katı, sıvı ve gaz halindeki maddeler taneciklerden oluştuğu için ısıtıldıklarında genleşirler.
Maddeye uygulanan kuvvet sayesinde maddeyi oluşturan tanecikler arasındaki boşluk miktarının azalmasına sıkışma denir.
Maddeler katı, sıvı ya da gaz hâlinde bulunmalarına göre farklı sıkışma ve genleşme özelliği gösterir. Maddelerin sıkışma özelliği, taneciklerinin arasında bulunan boşluk miktarına göre, maddenin taneciklerinin arasında bulunan boşluk miktarı da maddenin haline göre değişir. Katı, sıvı ve gaz halindeki maddelerin taneciklerinin arasında boşluk bulunmasına rağmen gaz taneciklerinin arasındaki boşluk miktarı fazla olduğu için sadece gazlar sıkıştırılabilirler ve sıkışan gaz tanecikleri arasındaki boşluk miktarı azalır. Katı ve sıvı haldeki maddelerin taneciklerinin arasındaki boşluk miktarı az olduğu için katı ve sıvılar sıkıştırılamazlar.
Gaz halindeki maddeyi oluşturan tanecikler sıkıştırılabildikleri için tanecikler serbest kaldıklarında tekrar genleşebilirler. Bunun nedeni gözle görülemeyen ve sıkıştırılan gaz taneciklerinin uyguladığı kuvvettir. Katı ve sıvı haldeki maddeyi oluşturan tanecikler sıkıştırılamadığı için tanecikler serbest bırakıldıklarında tekrar genleşemezler.
▪▪▪Gazlar sıkıştırıldıklarında tanecik sayıları ve tanecik boyutları değişmez, sadece tanecikler arasındaki boşluk miktarı azalır.
▪▪▪Gazların, kuvvet sayesinde sıkıştırılabilmeleri veya sıkıştırılan gaz serbest bırakıldığında tekrar genleşebilmesi, maddelerin çok küçük görünmez ve hareketli taneciklerden oluştuğunu ve bu gaz tanecikleri arasında boşluk bulunduğunu gösterir.
Gaz halindeki maddeler genleşme ve sıkışma özelliğine sahiptir. Katı ve sıvı haldeki maddeler ısıtıldıklarında hal değiştirerek gaz haline geçebildikleri için gazların sahip olduğu sıkışma ve genleşme özelliğine sahip olurlar. Bu nedenle gazlar gibi katı ve sıvılar da tanecikli yapıya sahiptir ve tanecikleri arasında boşluk bulunur.
|
