|
5. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Kazanımları
5.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ Ünİtelerİ :
1. ÜNİTE : Canlılar
Ve Hayat
2. ÜNİTE : Madde Ve Değişim
3. ÜNİTE : Fiziksel Olaylar
4. ÜNİTE : Dünya Ve Evren
1.ÜNİTE : 1. CANLILAR VE HAYAT
1. VÜCUDUMUZ BİLMECESİNİ ÇÖZELİM
1. Besinlerin Gerekliliği ve Dengeli Beslenme
1.1. Canlıların yaşamsal faaliyetlerini devam
ettirebilmesi için besinlere ihtiyacı olduğunu fark eder.
1.2. Besin içeriklerinin vücuttaki öncelikli
görevlerini belirtir.
1.3. Besinleri içerdikleri karbonhidrat,
protein ve yağ açısından deney yaparak test eder (BSB-1, 15).
1.4. Vitamin çeşitlerinin en fazla hangi besinlerde
bulunduğuna dair bilgi toplar ve sunar (BSB-19, 20, 24).
1.5. Su ve minerallerin bütün besinlerde
bulunduğunu ve düzenleyici görev yaptığını belirtir.
1.6. Dengeli beslenmeye örnek bir öğün
hazırlar (BSB-21).
1.7. Besinlerin tazeliğinin, temizliğinin ve
içerdiği katkı maddelerinin sağlığa etkilerini araştırır ve sunar (BSB-19, 20,
24; FTTÇ-32, 35, 36).
1.8. Paketlenmiş besinlerin üzerindeki son
kullanma tarihinin önemini bilir (FTTÇ-13, 27, 31, 32, 35).
1.9. Besin çeşitlerinin bilimsel-teknolojik
gelişmelere paralel olarak arttığını fark eder (FTTÇ-3, 13, 14, 27, 32, 35).
2.
Besinlerin Sindirimi
2.1. Besinlerin vücutta kan yolu ile
taşındığını belirtir.
2.2. Besinlerin kana geçebilmesi için küçük
parçalara ayrılması gerektiği çıkarımını yapar.
2.3. Sindirimde görevli yapı ve organların
yerini kendi üzerinde ve modelde sırası ile göstererek görevlerini kısaca
açıklar.
2.4. Diş çeşitlerini görevlerine göre model
veya kendi ağzında göstererek sindirimdeki görevini fark eder.
2.5. Diş sağlığı için beslenmeye, temizliğe ve
düzenli diş kontrolüne özen gösterir.
3.
Boşaltımda görevli yapı ve organlar
3.1. Boşaltımda görevli organ ve yapıların
yerini, insan modeli üzerinde göstererek görevlerini kısaca açıklar.
3.2. Boşaltımın görevinin vücudun çeşitli
faaliyetleri sonucu oluşan zararlı maddelerin vücut dışına atılması olduğunu
belirtir.
3.3. Boşaltımda böbreklerin dışında artık
maddelerin atılmasını sağlayan yapı ve organları sıralar.
3.4. Böbreklerin sağlığı için nelere dikkat
edilmesi gerektiğini araştırır ve sunar (BSB-19, 20, 24).
4. İnsan ve toplum sağlığına sigara ve alkolün
olumsuz etkileri
4.1. Sigaranın ve alkol kullanımının vücuda
verdiği zararlarla ilgili bilgi toplar ve sunar (BSB-19, 20, 24).
4.2. Sigara ve alkol kullanan kişilerin
çevreye verdiği zararları fark eder (BSB-1; FTTÇ-18).
4.3. Sigara ve alkol içilen ortamlardan uzak
durur.
4.4. Sigara ve alkol gibi zararlı
alışkanlıkları önlemek için çeşitli spor faaliyetlerine katılmanın önemini fark
eder.
2.
CANLILAR DÜNYASINI GEZELİM, TANIYALIM
1. Canlıların Sınıflandırılması
1.1. Gözlemleri sonucunda yakın ve uzak
çevresinde yaşayan çeşitli canlılara örnekler verir (BSB-1).
1.2. Canlıları benzerlik ve farklılıklarına
göre bitkiler, hayvanlar, mantarlar ve mikroskobik canlılar olarak
sınıflandırır (BSB-4, 6).
1.3. Canlıların incelenmesinde
sınıflandırmanın kolaylık sağladığını fark eder.
2.
Bitkilerin Sınıflandırılması
2.1. Gözlemleri sonucunda çevresindeki
bitkilerin benzerlik ve farklılıklarını listeler (BSB-1, 2, 3, 4).
2.2. Gözlemleri sonucunda bitkileri çiçekli ve
çiçeksiz bitkiler olarak sınıflandırır ve örnekler verir. (BSB- 1, 5, 6).
3. Çiçekli Bir Bitkinin Kısımları ve Görevleri
3.1. Çiçekli bir bitki üzerinde bitkinin
kısımlarını gösterir, çizer (BSB-1, 20).
3.2. Kök, gövde ve yaprakların görevlerinden
bazılarını deney yaparak test eder (BSB- 1, 10, 13, 15).
3.3. Çiçekli bir bitkinin kısımlarının
görevlerini açıklar.
4. Hayvanların
Sınıflandırılması
4.1. Gözlemleri sonucunda çevresindeki
hayvanları benzerlik ve farklılıklarına göre listeler (BSB-1, 2, 3, 4).
4.2. Hayvanları bir omurgaya sahip
olup/olmaması açısından omurgalı ve omurgasız olarak sınıflandırır (BSB-5, 6).
4.3. Omurgalı hayvanları memeliler, kuşlar,
sürüngenler, kurbağalar ve balıklar olarak sınıflandırır (BSB-6).
4.4. Omurgalı hayvan sınıflarının genel
özelliklerini açıklar.
4.5. Görünüşleri ve hareketleri birbirine
benzediği halde aynı sınıfta yer almayan omurgalı hayvanlara örnekler verir.
4.6. Omurgasız hayvanlara örnekler verir.
4.7. Bir omurgalı ve omurgasız hayvanı
inceleyerek, gözlem sonuçlarını kaydeder (BSB-1, 2, 20).
5.
Mantarların Özellikleri ve Hayatımızdaki Rolleri
5.1. Mantar ve çiçekli bir bitkiyi
karşılaştırarak farklılıklarını belirtir (BSB-1, 2, 3, 4, 5).
5.2. Gözlemleri sonucunda mantar çeşitlerine
örnekler verir (BSB-1).
5.3. Mantarların bazı etkilerini kontrollü
deney yaparak test eder ve günlük hayatla ilişkilendirir (BSB-1, 10, 13, 15).
5.4. Mantarların insan yaşamındaki önemini
araştırır ve sunar (BSB-19, 20, 24).
6.
Mikroskobik Canlıların Özellikleri
6.1. Mikroskobik canlıların faydalarına ve
zararlarına örnekler verir.
6.2. Mikroskobik canlıların besinler üzerine
etkisini deney yaparak gözlemler (BSB-1, 15; FTTÇ-13, 31).
6.3. Besinleri mikroskobik canlıların zararlı
etkilerinden korumak amacı ile geçmişten günümüze kullanılan yöntemleri
vurgular (FTTÇ-14, 29, 31, 32).
7.
Çevredeki Yaşam Alanları ve Burada Yaşayan Canlılar
7.1. Gözlemleri sonucunda farklı yaşam
alanlarında bulunan canlılara örnekler verir (BSB-1).
7.2. Çevredeki bir yaşam alanına uyum
sağlayabilecek bitki ve hayvanları tahmin eder (BSB-8).
7.3. Canlıların içinde yaşadığı ortama uyum
sağladığını fark eder.
7.4. Gözlemlediği bir yaşam alanındaki
canlıların beslenmelerindeki benzerlik ve farklılıklarını karşılaştırır (BSB-1,
4, 5, 6).
7.5. Bir yaşam alanındaki canlılar arasındaki
beslenme ilişkilerini gösteren besin zinciri modeli oluşturur (BSB-21, 22; FTTÇ-16).
7.6. İnsan etkisi ile besin zincirindeki bir
halkanın yok olması ile ortaya çıkabilecek sonuçları tartışır (BSB-22, 23;
FTTÇ-18).
8.
İnsanın Çevreye Etkisi
8.1. İnsan etkisi ile çevrenin nasıl
değiştiğini araştırır (BSB-19, 20, 24; FTTÇ-18).
8.2. İnsan etkisi ile nesli tükenen veya
tükenme tehlikesinde olan bitki ve hayvanlara örnekler verir (FTTÇ-18, 20)
8.3. Yakın çevresindeki veya ülkemizdeki çevre
sorunları hakkında bilgi toplar ve sunar (BSB-19, 20, 24; FTTÇ-19,21,22).
8.4. Yakın çevresinde, çevreyi bozabilecek
davranışlarda bulunanları uyarır (FTTÇ-22, 26).
8.5. Atatürk`ün çevre bilincinin
geliştirilmesi ile ilgili sözlerine örnekler verir.
2.ÜNİTE : 2. MADDE VE DEĞİŞİM
1. MADDENİN DEĞİŞİMİ VE TANINMASI
1. Yağmur ve Karın Oluşumu ve Yer Yüzünde
Suyun Uğradığı Değişimler
1.1. Yağmur, kar, buz, sis ve bulutun su
olduğunu fark eder (BSB-7, 8; FTTÇ-15, 16).
1.2. Suyun ısınınca buharlaştığını, buharın da
soğuyunca yoğuştuğunu gösteren deney tasarlar (BSB-14, 15, 19).
1.3. Buharlaşma ile suyun havaya döndüğü ve
yağışlarla buharlaşmanın birbirini dengelediği çıkarımında bulunur (BSB-7, 8,
22, 23; FTTÇ-15, 16).
1.4. Su döngüsü ile yağış-buharlaşma dengesi
arasında ilişki kurar (BSB-7, 8, 22, 23; FTTÇ-15, 16).
1.5. Su döngüsünün gerçekleşmesi için enerji
kaynağı gerektiği çıkarımında bulunur (BSB-7, 22, 23; FTTÇ-15, 16).
1.6. Kökeni güneş olan enerji kaynaklarını
açıklar (BSB-7, 23).
1.7. Güneş enerjisinin yeryüzüne ışınlarla
ulaştığını bilir.
1.8. Güneş ışınlarının ulaştıkları maddeyi
ısıttığını deneyle gösterir (BSB-14, 15, 19).
1.9. Güneş enerjisinin ısı enerjisine
dönüştüğü sonucunu çıkarır (BSB-7, 22, 23; FTTÇ-15).
2. Isı
ve Sıcaklık Kavramlarının Farkı
2.1. Sıcaklığı yüksek olan maddelerin temas
ettiği soğuk maddeleri ısıttığını gösteren deney tasarlar (BSB-14, 15, 19;
FTTÇ-5, 31)
2.2. Aynı maddenin, az ısı verilince az, çok
ısı verilince çok ısındığını deneyle gösterir (BSB-14, 15, 19; FTTÇ-4, 5).
2.3. Aynı miktar ısı verilince az maddenin
çok, çok maddenin az ısındığını deneyle gösterir (BSB-14, 15, 19; FTTÇ-4, 5).
2.4. Maddelerin yandığında ısı verdiğini
gösteren deney tasarlar (BSB-14, 15, 19; FTTÇ-14).
2.5. Isı ve sıcaklığın farkını gözlemlerine
dayanarak açıklar (BSB-1, 5 ).
2.6. Isınmak için kullanılan yakıtları
listeler (BSB-3, 6; FTTÇ-29).
2.7. Yakıtlardan elde edilen ısının harekete
dönüşebildiğini deneyle gösterir (BSB-14, 15, 19; FTTÇ-4, 24, 29).
2.8. Isı birimlerinin joule ve kalori olduğunu
bilir (BSB-18; FTTÇ-1).
2.9. 1 joule ve 1 kalorinin büyüklüğünü günlük
hayattan örnekler vererek açıklar.
2.10. Joule ve kalori cinsinden verilmiş
enerjileri birbirine dönüştürür (BSB-18; FTTÇ-1).
3.
Isının Madde Üzerindeki Etkileri
3.1. Isı-sıcaklık ilişkisi deneyimlerinden,
ısının maddeler üzerindeki en belirgin etkisinin ısınma-soğuma olduğu
çıkarımını yapar (BSB-1, 5, 7).
3.2. Isı etkisiyle maddelerin hacimlerinin
arttığını, gündelik hayattan örneklerle doğrular (BSB-1, 5, 7; FTTÇ-5).
3.3. Isı alma-verme ile genleşme-büzülme
arasında ilişki kurar (BSB-5; FTTÇ-7).
3.4. Genleşmenin çevremizdeki olumlu ve
olumsuz etkilerinin farkına varır (BSB-1, 2, 7; FTTÇ-4, 5, 6, 7).
4.
Buharlaşma-Yoğuşma ve Kaynama
4.1. Sıvıların ısı alarak buharlaştığını ve
buharın yoğuşurken ısı verdiğini deneyle gösterir (BSB-15; FTTÇ-15).
4.2. Buharlaşmanın her sıcaklıkta
olabileceğini gösteren deney tasarlar (BSB-14, 15, 19; FTTÇ-4).
4.3. Deney sonuçlarını kullanarak sıcaklık
arttıkça buharlaşmanın hızlanacağı çıkarımında bulunur (BSB-1, 7, 8, 16, 22,
23; FTTÇ-4, 5).
4.4. Bir sıvı kaynarken gözlemlerini ifade
eder (BSB-1, 19, 22, 24).
4.5. Kaynayan sudan çıkan kabarcıkların su
buharı olduğunu gösteren deney tasarlar (BSB-14, 15, 19).
4.6. Kaynama ve buharlaşma arasındaki farkı
açıklar (BSB-5, 19, 22).
5. Saf
Maddelerin Kaynama Sıcaklıkları
5.1. Saf maddelerin kaynama sıcaklıklarının
sabit olduğunu gösteren deney tasarlar (BSB-14, 15, 16, 19).
5.2. Kaynama sıcaklıklarına bakılarak
sıvıların tanınabileceğini fark eder (BSB-5; FTTÇ-5, 13).
5.3. Bilimsel ölçme sonuçlarının yer ve zaman
değişse de birbirine yakın çıkacağını doğrular (BSB-22, 23, 24; FTTÇ-2).
5.4. Ölçmenin ve akılcılığın zan ve tahminden
farkını açıklar (BSB-7, 8; FTTÇ-2).
6. Saf
Maddelerin Erime ve Donma Noktaları
6.1. Katıların ısı alarak eridiğini, sıvıların
ısı vererek donduğunu fark eder (BSB-15; FTTÇ-15).
6.2. Saf bir maddenin erime-donma sıcaklığının
sabit olduğunu deneyle gösterir (BSB-15).
6.3. Aynı maddenin, erime sıcaklığının donma
sıcaklığına çok yakın olduğunu deney sonuçlarından çıkarır.
6.4. Erime-donma sıcaklıklarına bakarak,
maddelerin tanınabileceğini bilir (FTTÇ-5).
7. Ağır
ve Yoğun Kavramları
7.1. Deneyimlerini kullanarak, suda batan ve
suda yüzen maddelere örnekler verir (BSB-1).
7.2. Suda yüzme-batma olayının tek başına
kütle veya hacim ile açıklanamayacağını deneyle gösterir (BSB-5, 7).
7.3. Eşit hacimli, biri suda batan diğeri
yüzen iki maddenin hangisinin kütlesinin daha büyük olacağını tahmin eder
(BSB-8).
7.4. Batan maddenin yüzen maddeden daha yoğun
olduğunu ifade eder (BSB-5).
7.5. Yoğunluk tanımını ve birimini bilir
(BSB-18).
7.6. Yoğunluğun ayırt edici bir özellik
olduğunu bilir.
7.7. Yoğunluklar listesine bakarak farklı
maddelerden yapılmış eşit hacimli cisimlerin kütlelerini karşılaştırır (BSB-22,
23).
7.8. Suyun katı ve sıvı hâllerinin yoğunluk
farkının suda yaşayan canlılar için önemini açıklar (FTTÇ-16).
7.9. Yoğunluklar listesine bakarak farklı
gereçlerin yapımı için uygun malzemeler önerir (FTTÇ-4).
3.ÜNİTE
: FİZİKSEL OLAYLAR
1.
KUVVET VE HAREKET
1. Temas Gerektirmeyen Kuvvetleri Anlamak
1.1. Cisimler arasında fiziksel temas sonucu
ortaya çıkan kuvvetleri temas kuvvetleri olarak belirler.
1.2. Fiziksel temas olmadan da cisimlere bazı
kuvvetlerin etki edebileceğini fark eder.
1.3. Kuvvetleri, "temas kuvvetleri"
ve "temas gerektirmeyen kuvvetler" olarak sınıflandırır (BSB- 4, 5,
6).
1.4. Fiziksel temas olmaksızın cisimleri
hareket ettirebilecek bir düzenek kurar ve çalıştırır (BSB-14).
2.
Mıknatısların Özellikleri
2.1. Mıknatısların birbirini çektiğini veya
ittiğini gözlemler (BSB-1).
2.2. Mıknatısların farklı iki kutbu olduğunu fark
eder.
2.3. Mıknatısların farklı kutuplarından
birinin N ve diğerinin S olarak isimlendirildiğini ifade eder.
2.4. Mıknatısların aynı kutuplarının birbirini
ittiği, zıt kutupların ise birbirini çektiği sonucuna ulaşır (BSB -23).
2.5. Bazı maddelerin mıknatıslardan
etkilendiğini ifade eder.
2.6. Mıknatısların maddelere uyguladığı
kuvvetin, temas gerektirmeyen bir kuvvet olduğunu açıklar.
2.7. Günlük hayatta mıknatısların kullanım
alanlarını listeler (BSB-24).
3.
Sürtünme Kuvveti ve Hayatımızdaki Önemini
3.1. Çeşitli yüzeylerin (halı, beton, buz
vb.), cisimlerin hareketlerine etkilerini karşılaştırır (BSB-5).
3.2. Bir cismin kaygan bir yüzeyde daha kolay,
pürüzlü bir yüzeyde ise daha zor hareket ettirilebileceğini gözlemler (BSB-1).
3.3. Bir cismin kaygan bir yüzeyde daha kolay,
pürüzlü bir yüzeyde ise daha zor hareket ettirilmesinin sebebini, sürtünen
yüzeylerin farklılığı ile açıklar (BSB-7).
3.4. Yüzey ile cisim arasında, cismin
hareketini zorlaştıran veya engelleyen kuvveti, sürtünme kuvveti olarak
tanımlar.
3.5. Sürtünmenin bir temas kuvveti olduğunu
ifade eder.
3.6. Hava ortamında, hareket eden cismin
hareketini zorlaştıran kuvveti hava direnci olarak tanımlar.
3.7. Su içerisinde, hareket eden cismin
hareketini zorlaştıran kuvveti su direnci olarak tanımlar.
3.8. Hava ve su direncinin cisimlerin
hareketlerine etkilerini karşılaştırır (BSB-4, 5, 6).
3.9. Teknolojik tasarım aşamalarını
uygulayarak havada uzun süre kalabilecek bir paraşüt geliştirir (FTTÇ-6, 14).
3.10. Sürtünmenin günlük yaşamdaki etkilerine
örnekler verir (FTTÇ-4).
2. IŞIK VE SES
1.
Işığın Yayılması
1.1. Bir kaynaktan çıkan ışığın, doğrular
boyunca yayıldığını fark eder (BSB-1, 2).
1.2. Bir kaynaktan çıkan ışığın, bir engelle
karşılaşmadığı sürece her yönde yayılabileceğini belirtir (BSB-1, 2).
1.3. Işığın iki nokta arasında izlediği yolu,
ışınlar çizerek gösterir (BSB-21).
2.
Işığın Maddeyle Karşılaşması
2.1. Çeşitli maddeleri ışığı geçirgenlik
durumlarına göre saydam, yarısaydam ve saydam olmayan (opak) olarak sınıflandırır
(BSB-5).
2.2. Verilen bir maddenin saydam olup
olmadığını deneyerek bulur (BSB-14).
|
