Beyaz ışığın gözle görünen kırmızı ve mor arasındaki renklerine görünür ışınlar denir. Görünür ışınların dışında kalan ışınlara görünemeyen ışınlar denir.
Işık enerjisinin gözle görünemeyen türlerinin, görünen ışıktan farklı etkileri ve kullanım alanları vardır.
Görünen ve görünmeyen ışınların oluşturduğu ışık yelpazesine ışık tayfı veya ışık spektrumu denir. Işık tayfı, ışınların enerjilerine göre dizildiği bir banttır. Güneş, ışık tayfını oluşturan ışıkların tamamından ışık yayar fakat en fazla ışımayı görünür ışıklarla yapar.
▪ Enerji bandında yani ışık tayfında, görünür ışık, bu bandın % 1`inden azını oluşturur.
▪ Işık tayfında sırayla gamma ışınları, X ışınları, mor ötesi (ultraviyole) ışınlar, görünür ışınlar, kızıl ötesi ışınlar (infrared), mikro dalgalar ve radyo dalgaları bulunur.
|
Gamma
Işınları
|
X (Röntgen)
Işınları
|
Mor Ötesi (Ultraviyole) Işınlar
|
Görünür Işınlar (4000–7000 A 0)
|
Kızıl Ötesi (İnfrared)
Işınlar
|
Mikro
Dalga
Işınlar
|
Radyo
Dalgaları
|
a) Görünmeyen Işınların Özellikleri ve Kullanım Alanları :
Görünen ışınlar, cisimlerin ve renklerin görülmesi için kullanılır. Görünmeyen ışınların kullanım alanları, görünen ışınların kullanım alanlarından farklıdır.
▪ Gama ışınları; Tehlikeli ve yıkıcı ışınlardır. Saydam olmayan maddelerden bile geçebilirler. Besinlerdeki bakterileri öldürmede ve hastane malzemelerini mikroplardan arındırmada kullanılır. Gama ışınlarının yıkıcı etkisinden kanser hücrelerini yok etmekte de faydalanılır. Bu tedavi yöntemine radyo terapi denir.
▪ X Işınları; Gama ışınlarına çok benzer. Bu ışınların deriden geçip kemiklerden geçememesi, tıpta röntgen ve diğer görüntüleme sistemlerinde kullanılmasını sağlar. Bu ışınların fazla miktarda alınması insanın vücudu için zararlıdır.
▪ Mor Ötesi Işınlar; Kaynağı büyük ölçüde güneştir. Güneşten gelen mor ötesi ışınların çoğu atmosferdeki ozon tabakası tarafından soğurulur. Mor ötesi ışınlar, deri hücrelerinde D vitamini sentezlenmesini sağlar. Fazlası, gözlerde katarakt oluşumuna, deri yanıklarına, cildi yaşlandırma ve cilt kanserlerine yol açabileceğinden tehlikelidir. Bu nedenle gereğinden fazla güneşlenmemeli, solaryum cihazlarının kontrolsüz kullanımından kaçınılmalı, güneş filtreleri veya güneş gözlükleri kullanılmalıdır.
▪ Kızıl Ötesi (İnfrared) Işınlar; Akkor haline gelmiş bir tel veya ısınmış bir tost makinesi gibi sıcak cisimlerden yayılır ve böylece sıcak cisimlerin karanlıkta fark edilmesini sağlar. Yılan, baykuş gibi bazı hayvanlar bu ışınları görebildiklerinden gece avlarını fark edip yakalayabilir. Bu ışınlara duyarlı dürbünler ve kameralar geliştirilmiş olup gece görüntü elde edilebilmektedir. Televizyon gibi aygıtların uzaktan kumandaları kızıl ötesi ışınlarla çalışır. Kızıl ötesi ışınlara duyarlı aygıtlar depremlerden sonra enkaz altında kalan kişilerin bulunmasında da kullanılır.
▪ Mikro Dalgalar; Radar ve mikro dalga fırınlarda kullanılır. Mikro dalga fırınlarda bu ışınlar yiyeceklerin ısıtılması veya pişirilmesinde kullanılır.
▪ Radyo Dalgaları; Haberleşme ve bilgilendirmede önemli bir yer tutar. Radyo istasyonlarının gönderdiği bu ışınlar, alıcı aygıtlar tarafından sese çevrilir.
▪ Radyo dalgaları görünmeyen ışınlardır.
▪ İç organların görüntülenmesini sağlayan röntgen cihazında X (röntgen) ışınları kullanılır.
|
