Uzaydaki bulutsu denilen sıcak gaz ve toz yığınlarının bir araya gelip sıkışmasıyla oluşan, Güneş gibi ısı ve ışık yayan, küre şeklindeki sıcak ve parlak gök cisimlerine yıldız denir. Güneş`te bir yıldızdır ve Güneş, gündüz görülebilen tek yıldızdır.
Yıldızlar canlı değildir ama onlar da canlılar gibi doğar, yaşar ve ölürler. Ömrü biten dev yıldızlar şiddetli bir patlama ile parçalanır ve ortaya çıkan parçalar uzay boşluğuna dağılır. Yıldızların ortalama ömrü 10 milyar yıldır.
Geceleri gökyüzünde görülen yıldızların renkleri ve parlaklıkları farklıdır ve çok uzak oldukları için çok küçük görünürler. Yıldızların farklı parlaklıkta görünmesinin nedeni Dünya`ya olan uzaklıklarının ve büyüklüklerinin farklı olmasıdır.
a) Sıcaklıklarına Göre Yıldızlar :
Uzayda bulunan yıldızların büyüklükleri ve sıcaklıkları birbirinden farklıdır. Yıldızlar sıcaklıklarına bağlı olarak mavi, beyaz, sarı ve kırmızı görünürler. En sıcak yıldızlar mavi veya beyaz, orta sıcaklıktaki yıldızlar sarı, soğuk yıldızlar da kırmızı renkli yıldızlardır.
Güneş, sarı – turuncu renkli bir yıldızdır.
b) Büyüklüklerine Göre Yıldızlar :
Yıldızlar büyüklüklerine göre genel olarak küçük ve büyük yıldızlar olarak gruplandırılırlar. Yıldızlar, oluşumundan sönmesine kadar çeşitli büyüklüklerde olurlar. Yıldızlar yaşamları süresince büyüklüklerine göre; süper dev, dev, ana kol yıldızı, beyaz cüce ve kara cüce olarak adlandırılır.
Uzayda, Güneş`ten 50 kat daha küçük ya da 1000 kat daha büyük yıldızlar vardır. Bu yıldızlar Dünya`ya çok uzak oldukları için nokta şeklinde görünürler. Bu nedenle ısı ve ışıklarından faydalanılmazlar.
c) Yıldızların Isı ve Işık Yayması :
Yıldızlar sıcak gaz ve toz bulutlarından oluşmuştur. Yıldızları oluşturan gazların yaklaşık % 90`ı Hidrojen gazı, % 10`u Helyum gazıdır. Yıldızlar oluştuktan sonra hidrojen gazı helyum gazına dönüşür ve bu sayede ısı ve ışık yayar. Yıldızlar ışık yayarken hidrojen gazını kullandıkları için sürekli büyürler. Yıldızların yaydığı ısı ve ışık miktarı büyüklükleri ile doğru orantılıdır. Kütlesi büyük olan yıldız daha çok ısı ve ışık yayar.
d) Yıldızların Oluşumu :
Bütün yıldızlar toz ve gaz bulutlarından oluşmasına rağmen küçük ve büyük yıldızların yaşamlarını sürdürme ve sona erdirme şekilleri farklıdır.
Yıldızlar oluşurken uzaydaki gaz ve toz bulutları (kütle çekimi ile) toplanarak büzülür ve yoğun bir çekirdek oluşur. Çekirdekte hidrojen gazları (termo nükleer tepkimeler sonucu) helyum gazına dönüşürken büyük bir enerji açığa çıkar ve yıldız büyür.
▪ Yıldız (küçük yıldız) büyüyerek en son kırmızı dev olabiliyorsa yıldızdaki hidrojen gazı tükenince yani yıldız ömrünü tamamlayınca dıştan soğumaya başlar ve beyaz cüce olur. Beyaz cüce de soğuyarak kara cüce adını alır. Bu dönemde yıldız tamamen soğuyarak demir topu halinde kalır.
▪ Yıldız (büyük yıldız) büyüyerek en son kırmızı süper dev olabiliyorsa yıldızdaki hidrojen gazı tükenince yani yıldız ömrünü tamamlayınca kendi içine çökerek süpernova patlaması meydana gelir. Patlama sırasında sadece yıldızın çekirdeği kalır. Bu çekirdek Güneş`ten küçükse soğumuş haldeki nötron yıldızı, Güneş`ten büyükse kara delik oluşur.
|
